Δ Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ
Οι προσπάθειες του Ινστιτούτου Σπάρτης για την ανάδειξη της αρχαίας Σπάρτης , την εξωστρέφεια και την πρόκληση του διεθνούς ενδιαφέροντος για την πόλη μας αρχίζει και παίρνει ορατά πλέον, σάρκα και οστά.
O Dr Giorgio Piras, ο οποίος είναι σήμερα επικεφαλής του Τμήματος Scienze μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Τμήματος και του Συμβουλίου της Σχολής Γραμμάτων και Φιλοσοφίας και της Διδακτικής Επιτροπής του Πανεπιστημίου Sapienza σε συνέντευξη τύπου στην ενημερωτική ιστοσελίδα/ιστότοπο στην ιταλική γλώσσα του Υπουργείου Εξωτερικών/ Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας Punto Grecia, αναφέρεται μεταξύ άλλων στην στενή συνεργασία και στις σχέσεις εμπιστοσύνης ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο Sapienza και στο Ινστιτούτο Σπάρτης, καρπός της οποίας υπήρξε το πρώτο Διεθνές Επιστημονικό Περιοδικό για την Σπάρτη THE HISTORICAL REVIEW OF SPARTA που αποτελεί έκδοση του Πανεπιστημίου Sapienza σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Σπάρτης.
Η Πρόεδρος του Ινστιτούτου Σπάρτης κ Αναστασία Κανελλοπούλου, με αφορμή την συνέντευξη τύπου του Dr Giorgio Piras, δήλωσε «την ευχαρίστησή της που το Ινστιτούτο Σπάρτης με τα Διεθνή Συνέδρια που διοργανώνει και με τις διεθνείς δημόσιες σχέσεις που πραγματοποιεί, βαδίζει με πολύ σταθερό τρόπο προς την επίτευξη του στόχου του που είναι η ανάδειξη του μεγάλου ιστορικού και πολιτιστικού φορτίου της Σπάρτης και η διασύνδεση της ιστορικής μας πόλης με την διεθνή κοινότητα, όπου ανήκει».
Η κ. Κανελλοπούλου τόνισε ότι «η Σπάρτη δικαιούται πολύ μεγάλο κομμάτι στην παγκόσμια αγορά του πολιτιστικού τουρισμού και αυτός είναι ο μεγάλος στόχος στον οποίο θα μείνουμε σταθεροί». Η συνέντευξη του Dr Giorgio Piras : Συνέντευξη ¦ Giorgio Piras, τακτικού καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Τμήμα Αρχαίων Επιστημών της 'La Sapienza' στο περιοδικό Punto Grecia
Συνάντηση με τον Giorgio Piras, τακτικό καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας στο Τμήμα Επιστημών Αρχαιοτήτων της «La Sapienza» με αφορμή την έκδοση του πρώτου τόμου του περιοδικού Η Ιστορική Ανασκόπηση της Σπάρτης. Ο Τζόρτζιο Πύρρας αποφοίτησε από το Τμήμα Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Ρώμης "La Sapienza" (1995). Παρακολούθησε διδακτορικά μαθήματα στο Scuola Normale Superiore της Πίζας (1996-1999), όπου στη συνέχεια απέκτησε μεταδιδακτορική υποτροφία, ήταν επισκέπτης ερευνητής σε διάφορα
πανεπιστήμια (Κέιμπριτζ, Οξφόρδη, École Normale Supérieure, Μόναχο) και το 2002 έλαβε την υποτροφία "Giorgio Pasquali" στην κλασική λογοτεχνία. Είναι Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης "La Sapienza" και Επίτιμος
Συνεργάτης στο University College London (Τμήμα Ιστορίας). Από το 1993 είναι μέλος ερευνητικών ομάδων (MIUR, CNR, Πανεπιστήμιο). Από το 2011 είναι μέλος της διδακτορικής σχολής «Φιλολογία και Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου». Διετέλεσε μέλος της Ακαδημαϊκής Συγκλήτου της La Sapienza και σήμερα είναι Διευθυντής του Τμήματος Επιστημών της Αρχαιότητας. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την κριτική του
κειμένου και του μεγάλου Ρωμαίου λόγιου και γραμματικού Marco Terenzio Varro, τον ανθρωπισμό και την Αναγέννηση και την ιστορία των κλασικών σπουδών. Είναι συγγραφέας πολλών τόμων για την ιστορία της λατινικής λογοτεχνίας.
≥ Το αποτέλεσμα της συνεργασίας της La Sapienza με το Ινστιτούτο Σπάρτης, ο πρώτος τόμος της «Ιστορικής Ανασκόπησης της Σπάρτης», αναδεικνύει και ενισχύει ακόμη περισσότερο τους δεσμούς μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας. Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτή την έκδοση; Γιατί η Σπάρτη;
Ο πρώτος τόμος της Ιστορικής Ανασκόπησης της Σπάρτης, που εκδόθηκε το 2022, εγκαινιάζει το περιοδικό αφιερωμένο στη μελέτη της αρχαίας πόλης της Σπάρτης, της πελοποννησιακής πραγματικότητας και, κατ' επέκταση, του κλασικού ελληνικού κόσμου. Η εκδοτική πρωτοβουλία αποτελεί το αποκορύφωμα της γόνιμης συνεργασίας μεταξύ της La Sapienza και του Ινστιτούτου Σπάρτης, με κύριο στόχο την προώθηση της επιστημονικής μελέτης της σπαρτιατικής πόλης και την επανέναρξη της έρευνας σε μια περιοχή που, αν και κρίσιμη για τη σύγχρονη ανοικοδόμηση του αρχαίου κόσμου, έχει μέχρι στιγμής διερευνηθεί λιγότερο από άλλες ελληνικές πραγματικότητες, ξεκινώντας φυσικά από την Αθήνα. Ας ελπίσουμε ότι οι εξερευνήσεις και τα έργα στη Σπάρτη, άλλα σε εξέλιξη και άλλα σε σχεδιασμό, θα επιτρέψουν μια πιο ολοκληρωμένη και αρθρωμένη εικόνα της πόλης, της οποίας η ακριβής αρχαία τοπογραφία εξακολουθεί να διαφεύγει, μαζί με μια πιο εκτεταμένη ανάγνωση της σύνθετης εσωτερικής κοινωνικοπολιτικής δυναμικής και της ιδιότυπης θρησκευτικότητας και της συνδεδεμένης τελετουργίας. Ένας άλλος σκοπός της συνεργασίας που επικεντρώνεται στη Σπάρτη, εκτός από το ενδιαφέρον για εμβάθυνση μιας αυστηρής μελέτης του αρχαίου κέντρου, είναι η ενίσχυση της δεκαετούς συνεργασίας του Τμήματος Επιστημών της Αρχαιότητας σαπιέντζας με συναδέλφους από ελληνικά πανεπιστήμια και ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό περιφερειακό ιστό, η διάδοση της γνώσης της Σπάρτης και σε ένα μη εξειδικευμένο κοινό, η πραγματοποίηση ανταλλαγών επαγγελματιών του πολιτιστικού τομέα, ερευνητών και φοιτητών, η υλοποίηση δράσεων κατάρτισης που απευθύνονται στους νέους, η προοδευτική δημιουργία μιας ομάδας επιστημόνων που ανήκουν σε διαφορετικούς κλάδους και συγκλίνουν προς ένα κοινό θέμα, δηλαδή τη μελέτη της σπαρτιάτικης πόλης. Εν ολίγοις, ελπίζουμε πραγματικά να δώσουμε ένα ερέθισμα στη μελέτη μιας πραγματικότητας τόσο σημαντικής για τον αρχαίο κόσμο όσο η Σπάρτη.
≥ Ο κόσμος συνεχίζει να επηρεάζεται από πολέμους, συγκρούσεις, θεσμική διαφθορά, δημογραφικά προβλήματα. Ποια διδάγματα θα αντληθούν από την άνοδο και την πτώση της αρχαίας Σπάρτης ως δύναμης του αρχαίου ελληνικού κόσμου;
Η ιστορία της Σπάρτης χαρακτηρίζεται από μια στιγμή μέγιστης ανάβασης, ως αποτέλεσμα της ολοκλήρωσης του Πελοποννησιακού Πολέμου, η οποία γρήγορα ακολουθείται από την απώλεια της ηγεμονικής θέσης που αποκτήθηκε. Είναι λοιπόν ένα εμβληματικό παράδειγμα της εναλλασσόμενης τύχης της ανθρώπινης τύχης, που χαρακτηρίζεται από μια συνεχή άνοδο και επακόλουθη ταχεία πτώση. Μια προειδοποίηση για όλους που πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου, ακόμη και στην περίπλοκη ιστορική πραγματικότητα του σήμερα. Είμαστε ακόμα οι ίδιοι άντρες. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι η ιστορία της Σπάρτης διδάσκει επίσης τηνανθεκτικότητα μιας πόλης που, θεμελιωμένη κυρίως στη στρατιωτική υπεροχή, είναι σε θέση, ακόμη και μετά τη φαινομενική παρακμή, να προσαρμοστεί στη νέα ιστορική συγκυρία της ελληνιστικής εποχής, σε αντίθεση με πολλές άλλες ελληνικές πόλεις. Η πρόσφατη επανεκτίμηση της πολιτικής δυναμικής που έλαβε χώρα στη Σπάρτη τον τρίτο και δεύτερο αιώνα π.Χ. δείχνει την ανάδειξη εξεχουσών προσωπικοτήτων για πολιτιστικό βάθος και ικανότητα εφαρμογής πρόδρομων μεταρρυθμίσεων. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τις μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Κλεομένης ,συμπεριλαμβανομένης της διαγραφής χρεών για τον περιορισμό της οικονομικής κρίσης, ενός προγράμματος δίκαιης αναδιανομής της γης, της επέκτασης της ιθαγένειας στους αλλοδαπούς για να αντιμετωπίσουν τη δημογραφική παρακμή, της αποκατάστασης του αρχαίου σπαρτιατικού εκπαιδευτικού συστήματος, της αγωνίας και των αρχαίων θρησκευτικών πρακτικών κατάρτισης, έπεσε σε αχρηστία και τώρα επανεισήχθη. Όχι τυχαία, ο βασιλιάς είχε εκπαιδευτεί στη στωική φιλοσοφία από τον Ζήνωνα της Κυζίκου και επίσης η σημασία της φιλοσοφίας στην πολιτική εξουσία είναι ένα άλλο από τα δυνατά σημεία της σπαρτιατικής ανάκαμψης, η οποία διδάσκει τη στάση προσαρμογής και «επανεφεύρεσης»,ακόμη και με την εισαγωγή αλλαγών, σε νέα και συνεχώς εξελισσόμενα πλαίσια.
≥ Πώς μπορούν τα ιδανικά και οι αξίες του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού να εφαρμοστούν στις σημερινές ανάγκες και προκλήσεις; Υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους, έχουν κοινό παρονομαστή;
Η κληρονομιά της σκέψης και του πολιτισμού που μας έρχεται από τον αρχαίο ελληνολατινικό κόσμο εξακολουθεί να είναι ένα βαθύ υπόστρωμα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, το θεμέλιο θεμελιωδών εννοιών όπως η δημοκρατία, η ελευθερία, η ιδιότητα του πολίτη, η πρόοδος και πολλές άλλες. Αποτελούν πραγματικά τη βάση του σύγχρονου δυτικού κόσμου και αποτελούν την ουσία του. Αναφέρομαι, για παράδειγμα, σε ολόκληρο το νομολογιακό σύστημα. Από πολλές απόψεις η ελληνολατινική αρχαιότητα δείχνει μια ενότητα αντιλήψεων και προβληματισμών για τον κόσμο και τον άνθρωπο που προέρχεται από έναν κοινό πολιτισμό. Η ελληνική φιλοσοφία και λογοτεχνία υπήρξαν το πρότυπο που ενέπνευσε τον ρωμαϊκό πολιτισμό, πέρα από τις γλωσσικές διαφορές και ορισμένες διαφοροποιήσεις.
Μπορούμε να δούμε αυτόν τον κόσμο ως ενιαίο και αν μη τι άλλο οι διαφορές δεν είναι τόσο μεγάλες μεταξύ Ελλάδας και Ρώμης, αλλά οφείλονται στις αλλαγές που έχουν συμβεί σε περισσότερο από μια χιλιετία ιστορίας ή βρίσκονται σε τοπικό και κοινωνικό επίπεδο. Πολλοί Ρωμαίοι, και όχι μόνο οι πιο μορφωμένοι, διάβαζαν και μιλούσαν ελληνικά. Στη συνέχεια, σε όλα υπήρξε μια περαιτέρω ανάπτυξη της σκέψης λόγω του Χριστιανισμού, η οποία βασίστηκε επίσης στις θεμελιώδεις αξίες της κλασικής αρχαιότητας και τις επεξεργάστηκε περαιτέρω (σκέφτομαι, για παράδειγμα, την εξέλιξη της έννοιας του προσώπου και τη σχέση μεταξύ ατόμου και κράτους). Εξακολουθώ να πιστεύω σήμερα ότι η αρχαία αντίληψη του ανθρώπου με τα όριά του, ακόμη και σε σχέση με τη φύση και τη μοίρα, και μια κοσμοπολίτικη ιδέα αδελφοσύνης και ανθρώπινης αλληλεγγύης που αναπτύσσεται σε κάποιο σημείο της ελληνιστικής εποχής είναι θεμελιώδεις. Και επίσης πολύ χαρακτηριστική είναι η σύνδεση μεταξύ του πολιτισμού, της μελέτης και της ανάπτυξης του ατόμου, το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί και να απελευθερωθεί από φυσικούς και υλικούς περιορισμούς χάρη στην ατομική εκπαίδευση και δέσμευση.
≥ Κλασικές Σπουδές στη Σύγχρονη Εποχή: Πολλοί χαρακτηρίζουν τα Λατινικά και τα Αρχαία Ελληνικά ως «νεκρές» γλώσσες. Ποιο είναι το ενδιαφέρον για τις κλασικές σπουδές στην Ιταλία και πώς εφαρμόζονται στον σημερινό κόσμο της εργασίας;
Στην Ιταλία εξακολουθεί να υπάρχει ένα πολύ έντονο και βαθιά ριζωμένο ενδιαφέρον για τα ελληνικά και τα λατινικά, τα οποία συνεχίζουν να διδάσκονται στα γυμνάσια, ή τουλάχιστον σε ορισμένα από αυτά. Αλλά πέρα από τη διδασκαλία, ο κλασικός πολιτισμός είναι αναπόσπαστο μέρος της ιταλικής πολιτιστικής κληρονομιάς και παράδοσης. Η συνειδητοποίηση αυτού είναι ευρέως διαδεδομένη, αλλά πολλοί δεν συνειδητοποιούν καν πόσο η κοινωνία μας διαπερνάται από τον κλασικό πολιτισμό.
Συνεχίζει να επηρεάζει τη ζωή μας, και ακόμη και τα περιβάλλοντα και το τοπίο είναι το αποτέλεσμα εκείνων των καιρών, μακρινών χρονολογικά αλλά πάντα ζωντανών μέσα μας. Στο χώρο εργασίας, όσοι σπουδάζουν κλασικά μαθήματα είναι ιδιαίτερα περιζήτητοι επειδή έχουν ακολουθήσει μια αυστηρή και αυστηρή πορεία σπουδών που τους καθιστά πολύ ανταγωνιστικούς ακόμη και σε τομείς εκτός των ανθρωπιστικών επιστημών. Στην πραγματικότητα, όσοι έχουν μελετήσει ελληνικά και λατινικά από τη μία έχουν αποτολμήσει σύνθετες γλώσσες, από την άλλη έχουν αποκτήσει μια ιστορική συνείδηση που τους καθιστά ικανούς να αντιμετωπίσουν περίπλοκες καταστάσεις και προβλήματα, συχνά έρχονται να βρουν καινοτόμες λύσεις περισσότερο από εκείνους που έχουν μελετήσει επιστημονικά ή οικονομικά θέματα. Το πολύ σημαντικό φαινόμενο είναι ότι αυτό το ενδιαφέρον για τον κλασικό κόσμο εξαπλώνεται σε χώρες που δεν το γνώριζαν στο παρελθόν. Μεταξύ αυτών, η προσοχή που επιδεικνύει η Κίνα είναι αξιοσημείωτη: έχουμε επίσης συνάψει συμφωνίες με ορισμένα κινεζικά πανεπιστήμια. Επιπλέον, εδώ και αρκετά χρόνια, ο κλάδος Κλασικές σπουδές και αρχαία ιστορία της Sapienza έχει αναγνωριστεί ως ο πρώτος στον κόσμο στην περίφημη διεθνή κατάταξη QS.
Είμαστε πολύ περήφανοι και περήφανοι για αυτό και αυτό έχει δώσει προβολή στο Τμήμα Επιστημών της Αρχαιότητας, αλλά και στους κλάδους που μελετούν τον κλασικισμό παγκοσμίως. Σκεφτείτε ότι έχουμε ανοίξει ένα μάθημα Κλασικών σπουδών που πραγματοποιείται στα αγγλικά που προσελκύει όλο και περισσότερους μαθητές από όλο τον κόσμο. Και τα νέα αρχαιολογικά μαθήματα στα αγγλικά της Μεσογειακής Αρχαιολογίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς έχουν επίσης ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον. Σε αυτά προστίθεται το διαδικτυακό μάθημα της Κλασικής Αρχαιολογίας που αποτελεί πλέον μια παγιωμένη πραγματικότητα. Η εγγραφή των φοιτητών σε όλα αυτά τα μαθήματα, στα ιταλικά ή στα αγγλικά, παρουσία ή διαδικτυακά, αυξάνεται σημαντικά και μας δίνει ελπίδα για το μέλλον της γνώσης του κλασικού κόσμου.
Από το ΔΣ
Δ Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ
Οι προσπάθειες του Ινστιτούτου Σπάρτης για την ανάδειξη της αρχαίας Σπάρτης , την εξωστρέφεια και την πρόκληση του διεθνούς ενδιαφέροντος για την πόλη μας αρχίζει και παίρνει ορατά πλέον, σάρκα και οστά.
O Dr Giorgio Piras, ο οποίος είναι σήμερα επικεφαλής του Τμήματος Scienze Antichità, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Τμήματος και του Συμβουλίου της Σχολής Γραμμάτων και Φιλοσοφίας και της Διδακτικής Επιτροπής του Πανεπιστημίου Sapienza σε συνέντευξη τύπου στην ενημερωτική ιστοσελίδα/ιστότοπο στην ιταλική γλώσσα του Υπουργείου Εξωτερικών/ Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας Punto Grecia, αναφέρεται μεταξύ άλλων στην στενή συνεργασία και στις σχέσεις εμπιστοσύνης ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο Sapienza και στο Ινστιτούτο Σπάρτης, καρπός της οποίας υπήρξε το πρώτο Διεθνές Επιστημονικό Περιοδικό για την Σπάρτη THE HISTORICAL REVIEW OF SPARTA που αποτελεί έκδοση του Πανεπιστημίου Sapienza σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Σπάρτης.
Η Πρόεδρος του Ινστιτούτου Σπάρτης κ Αναστασία Κανελλοπούλου, με αφορμή την συνέντευξη τύπου του Dr Giorgio Piras, δήλωσε «την ευχαρίστησή της που το Ινστιτούτο Σπάρτης με τα Διεθνή Συνέδρια που διοργανώνει και με τις διεθνείς δημόσιες σχέσεις που πραγματοποιεί, βαδίζει με πολύ σταθερό τρόπο προς την επίτευξη του στόχου του που είναι η ανάδειξη του μεγάλου ιστορικού και πολιτιστικού φορτίου της Σπάρτης και η διασύνδεση της ιστορικής μας πόλης με την διεθνή κοινότητα, όπου ανήκει». Η κ. Κανελλοπούλου τόνισε ότι «η Σπάρτη δικαιούται πολύ μεγάλο κομμάτι στην παγκόσμια αγορά του πολιτιστικού τουρισμού και αυτός είναι ο μεγάλος στόχος στον οποίο θα μείνουμε σταθεροί».
Η συνέντευξη του Dr Giorgio Piras :
Συνέντευξη ¦ Giorgio Piras, τακτικού καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Τμήμα Αρχαίων Επιστημών της La Sapienza στο περιοδικό Punto Grecia Δημοσιεύθηκε: 09 Μαρτίου 2023
Συνάντηση με τον Giorgio Piras, τακτικό καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας στο Τμήμα Επιστημών Αρχαιοτήτων της «La Sapienza» με αφορμή την έκδοση του πρώτου τόμου του περιοδικού Η Ιστορική Ανασκόπηση της Σπάρτης.
Ο Τζόρτζιο Πύρρας αποφοίτησε από το Τμήμα Κλασικής Φιλολογίας του
Πανεπιστημίου της Ρώμης "La Sapienza" (1995). Παρακολούθησε διδακτορικά μαθήματα στο Scuola Normale Superiore της Πίζας (1996-1999), όπου στη συνέχεια απέκτησε μεταδιδακτορική υποτροφία, ήταν επισκέπτης ερευνητής σε διάφορα πανεπιστήμια (Κέιμπριτζ, Οξφόρδη, École Normale Supérieure, Μόναχο) και το 2002 έλαβε την υποτροφία "Giorgio Pasquali" στην κλασική λογοτεχνία. Είναι Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης "La Sapienza" και Επίτιμος Συνεργάτης στο University College London (Τμήμα Ιστορίας). Από το 1993 είναι μέλος ερευνητικών ομάδων (MIUR, CNR, Πανεπιστήμιο). Από το 2011 είναι μέλος της διδακτορικής σχολής «Φιλολογία και Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου». Διετέλεσε μέλος της Ακαδημαϊκής Συγκλήτου της La Sapienza και σήμερα είναι Διευθυντής του Τμήματος Επιστημών της Αρχαιότητας. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την κριτική του κειμένου και του μεγάλου Ρωμαίου λόγιου και γραμματικού Marco Terenzio Varro, τον ανθρωπισμό και την Αναγέννηση και την ιστορία των κλασικών σπουδών. Είναι συγγραφέας πολλών τόμων για την ιστορία της λατινικής λογοτεχνίας.
≥ Το αποτέλεσμα της συνεργασίας της La Sapienza με το Ινστιτούτο Σπάρτης, ο πρώτος τόμος της «Ιστορικής Ανασκόπησης της Σπάρτης», αναδεικνύει και ενισχύει ακόμη περισσότερο τους δεσμούς μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας. Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτή την έκδοση; Γιατί η Σπάρτη;
Ο πρώτος τόμος της Ιστορικής Ανασκόπησης της Σπάρτης, που εκδόθηκε το 2022, εγκαινιάζει το περιοδικό αφιερωμένο στη μελέτη της αρχαίας πόλης της Σπάρτης, της πελοποννησιακής πραγματικότητας και, κατ' επέκταση, του κλασικού ελληνικού κόσμου. Η εκδοτική πρωτοβουλία αποτελεί το αποκορύφωμα της γόνιμης συνεργασίας μεταξύ της La Sapienza και του Ινστιτούτου Σπάρτης, με κύριο στόχο την προώθηση της επιστημονικής μελέτης της σπαρτιατικής πόλης και την επανέναρξη της έρευνας σε μια περιοχή που, αν και κρίσιμη για τη σύγχρονη ανοικοδόμηση του αρχαίου κόσμου, έχει μέχρι στιγμής διερευνηθεί λιγότερο από άλλες ελληνικές πραγματικότητες, ξεκινώντας φυσικά από την Αθήνα. Ας ελπίσουμε ότι οι εξερευνήσεις και τα έργα στη Σπάρτη, άλλα σε εξέλιξη και άλλα σε σχεδιασμό, θα επιτρέψουν μια πιο ολοκληρωμένη και αρθρωμένη εικόνα της πόλης, της οποίας η ακριβής αρχαία τοπογραφία εξακολουθεί να διαφεύγει, μαζί με μια πιο εκτεταμένη ανάγνωση της σύνθετης εσωτερικής κοινωνικοπολιτικής δυναμικής και της ιδιότυπης θρησκευτικότητας και της συνδεδεμένης τελετουργίας. Ένας άλλος σκοπός της συνεργασίας που επικεντρώνεται στη Σπάρτη, εκτός από το ενδιαφέρον για εμβάθυνση μιας αυστηρής μελέτης του αρχαίου κέντρου, είναι η ενίσχυση της δεκαετούς συνεργασίας του Τμήματος Επιστημών της Αρχαιότητας σαπιέντζας με συναδέλφους από ελληνικά πανεπιστήμια και ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό περιφερειακό ιστό, η διάδοση της γνώσης της Σπάρτης και σε ένα μη εξειδικευμένο κοινό, η πραγματοποίηση ανταλλαγών επαγγελματιών του πολιτιστικού τομέα, ερευνητών και φοιτητών, η υλοποίηση δράσεων κατάρτισης που απευθύνονται στους νέους, η προοδευτική δημιουργία μιας ομάδας επιστημόνων που ανήκουν σε διαφορετικούς κλάδους και συγκλίνουν προς ένα κοινό θέμα, δηλαδή τη μελέτη της σπαρτιάτικης πόλης. Εν ολίγοις, ελπίζουμε πραγματικά να δώσουμε ένα ερέθισμα στη μελέτη μιας πραγματικότητας τόσο σημαντικής για τον αρχαίο κόσμο όσο η Σπάρτη.
≥ Ο κόσμος συνεχίζει να επηρεάζεται από πολέμους, συγκρούσεις, θεσμική διαφθορά, δημογραφικά προβλήματα. Ποια διδάγματα θα αντληθούν από την άνοδο και την πτώση της αρχαίας Σπάρτης ως δύναμης του αρχαίου ελληνικού κόσμου;
Η ιστορία της Σπάρτης χαρακτηρίζεται από μια στιγμή μέγιστης ανάβασης, ως αποτέλεσμα της ολοκλήρωσης του Πελοποννησιακού Πολέμου, η οποία γρήγορα ακολουθείται από την απώλεια της ηγεμονικής θέσης που αποκτήθηκε. Είναι λοιπόν ένα εμβληματικό παράδειγμα της εναλλασσόμενης τύχης της ανθρώπινης τύχης, που χαρακτηρίζεται από μια συνεχή άνοδο και επακόλουθη ταχεία πτώση. Μια προειδοποίηση για όλους που πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου, ακόμη και στην περίπλοκη ιστορική πραγματικότητα του σήμερα. Είμαστε ακόμα οι ίδιοι άντρες. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι η ιστορία της Σπάρτης διδάσκει επίσης την ανθεκτικότητα μιας πόλης που, θεμελιωμένη κυρίως στη στρατιωτική υπεροχή, είναι σε θέση, ακόμη και μετά τη φαινομενική παρακμή, να προσαρμοστεί στη νέα ιστορική συγκυρία της ελληνιστικής εποχής, σε αντίθεση με πολλές άλλες ελληνικές πόλεις. Η πρόσφατη επανεκτίμηση της πολιτικής δυναμικής που έλαβε χώρα στη Σπάρτη τον τρίτο και δεύτερο αιώνα π.Χ. δείχνει την ανάδειξη εξεχουσών προσωπικοτήτων για πολιτιστικό βάθος και ικανότητα εφαρμογής πρόδρομων μεταρρυθμίσεων. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τις μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Κλεομένης Γ', συμπεριλαμβανομένης της διαγραφής χρεών για τον περιορισμό της οικονομικής κρίσης, ενός προγράμματος δίκαιης αναδιανομής της γης, της επέκτασης της ιθαγένειας στους αλλοδαπούς για να αντιμετωπίσουν τη δημογραφική παρακμή, της αποκατάστασης του αρχαίου σπαρτιατικού εκπαιδευτικού συστήματος, της αγωνίας και των αρχαίων θρησκευτικών πρακτικών κατάρτισης, έπεσε σε αχρηστία και τώρα επανεισήχθη. Όχι τυχαία, ο βασιλιάς είχε εκπαιδευτεί τη στωική φιλοσοφία από τον Ζήνωνα της Κυζίκου και επίσης η σημασία της φιλοσοφίας στην πολιτική εξουσία είναι ένα άλλο από τα δυνατά σημεία της σπαρτιατικής ανάκαμψης, η οποία διδάσκει τη στάση προσαρμογής και «επανεφεύρεσης», ακόμη και με την εισαγωγή αλλαγών, σε νέα και συνεχώς εξελισσόμενα πλαίσια.
≥ Πώς μπορούν τα ιδανικά και οι αξίες του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού να εφαρμοστούν στις σημερινές ανάγκες και προκλήσεις; Υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους, έχουν κοινό παρονομαστή;
Η κληρονομιά της σκέψης και του πολιτισμού που μας έρχεται από τον αρχαίο ελληνολατινικό κόσμο εξακολουθεί να είναι ένα βαθύ υπόστρωμα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, το θεμέλιο θεμελιωδών εννοιών όπως η δημοκρατία, η ελευθερία, η ιδιότητα του πολίτη, η πρόοδος και πολλές άλλες. Αποτελούν πραγματικά τη βάση του σύγχρονου δυτικού κόσμου και αποτελούν την ουσία του. Αναφέρομαι, για παράδειγμα, σε ολόκληρο το νομολογιακό σύστημα. Από πολλές απόψεις η ελληνολατινική αρχαιότητα δείχνει μια ενότητα αντιλήψεων και προβληματισμών για τον κόσμο και τον άνθρωπο που προέρχεται από έναν κοινό πολιτισμό. Η ελληνική φιλοσοφία και λογοτεχνία υπήρξαν το πρότυπο που ενέπνευσε τον ρωμαϊκό πολιτισμό, πέρα από τις γλωσσικές διαφορές και ορισμένες διαφοροποιήσεις. Μπορούμε να δούμε αυτόν τον κόσμο ως ενιαίο και αν μη τι άλλο οι διαφορές δεν είναι τόσο μεγάλες μεταξύ Ελλάδας και Ρώμης, αλλά οφείλονται στις αλλαγές που έχουν συμβεί σε περισσότερο από μια χιλιετία ιστορίας ή βρίσκονται σε τοπικό και κοινωνικό επίπεδο. Πολλοί Ρωμαίοι, και όχι μόνο οι πιο μορφωμένοι, διάβαζαν και μιλούσαν ελληνικά. Στη συνέχεια, σε όλα υπήρξε μια περαιτέρω ανάπτυξη της σκέψης λόγω του Χριστιανισμού, η οποία βασίστηκε επίσης στις θεμελιώδεις αξίες της κλασικής αρχαιότητας και τις επεξεργάστηκε περαιτέρω (σκέφτομαι, για παράδειγμα, την εξέλιξη της έννοιας του προσώπου και τη σχέση μεταξύ ατόμου και κράτους). Εξακολουθώ να πιστεύω σήμερα ότι η αρχαία αντίληψη του ανθρώπου με τα όριά του, ακόμη και σε σχέση με τη φύση και τη μοίρα, και μια κοσμοπολίτικη ιδέα αδελφοσύνης και ανθρώπινης αλληλεγγύης που αναπτύσσεται σε κάποιο σημείο της ελληνιστικής εποχής είναι θεμελιώδεις. Και επίσης πολύ χαρακτηριστική είναι η σύνδεση μεταξύ του πολιτισμού, της μελέτης και της ανάπτυξης του ατόμου, το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί και να απελευθερωθεί από φυσικούς και υλικούς περιορισμούς χάρη στην ατομική εκπαίδευση και δέσμευση.
≥ Κλασικές Σπουδές στη Σύγχρονη Εποχή: Πολλοί χαρακτηρίζουν τα Λατινικά και τα Αρχαία Ελληνικά ως «νεκρές» γλώσσες. Ποιο είναι το ενδιαφέρον για τις κλασικές σπουδές στην Ιταλία και πώς εφαρμόζονται στον σημερινό κόσμο της εργασίας;
Στην Ιταλία εξακολουθεί να υπάρχει ένα πολύ έντονο και βαθιά ριζωμένο ενδιαφέρον για τα ελληνικά και τα λατινικά, τα οποία συνεχίζουν να διδάσκονται στα γυμνάσια, ή τουλάχιστον σε ορισμένα από αυτά. Αλλά πέρα από τη διδασκαλία, ο κλασικός πολιτισμός είναι αναπόσπαστο μέρος της ιταλικής πολιτιστικής κληρονομιάς και παράδοσης. Η συνειδητοποίηση αυτού είναι ευρέως διαδεδομένη, αλλά πολλοί δεν συνειδητοποιούν καν πόσο η κοινωνία μας διαπερνάται από τον κλασικό πολιτισμό. Συνεχίζει να επηρεάζει τη ζωή μας, και ακόμη και τα περιβάλλοντα και το τοπίο είναι το αποτέλεσμα εκείνων των καιρών, μακρινών χρονολογικά αλλά πάντα ζωντανών μέσα μας. Στο χώρο εργασίας, όσοι σπουδάζουν κλασικά μαθήματα είναι ιδιαίτερα περιζήτητοι επειδή έχουν ακολουθήσει μια αυστηρή και αυστηρή πορεία σπουδών που τους καθιστά πολύ ανταγωνιστικούς ακόμη και σε τομείς εκτός των ανθρωπιστικών επιστημών. Στην πραγματικότητα, όσοι έχουν μελετήσει ελληνικά και λατινικά από τη μία έχουν αποτολμήσει σύνθετες γλώσσες, από την άλλη έχουν αποκτήσει μια ιστορική συνείδηση που τους καθιστά ικανούς να αντιμετωπίσουν περίπλοκες καταστάσεις και προβλήματα, συχνά έρχονται να βρουν καινοτόμες λύσεις περισσότερο από εκείνους που έχουν μελετήσει επιστημονικά ή οικονομικά θέματα. Το πολύ σημαντικό φαινόμενο είναι ότι αυτό το ενδιαφέρον για τον κλασικό κόσμο εξαπλώνεται σε χώρες που δεν το γνώριζαν στο παρελθόν. Μεταξύ αυτών, η προσοχή που επιδεικνύει η Κίνα είναι αξιοσημείωτη: έχουμε επίσης συνάψει συμφωνίες με ορισμένα κινεζικά πανεπιστήμια. Επιπλέον, εδώ και αρκετά χρόνια, ο κλάδος Κλασικές σπουδές και αρχαία ιστορία" της Sapienza έχει αναγνωριστεί ως ο πρώτος στον κόσμο στην περίφημη διεθνή κατάταξη QS.
Είμαστε πολύ περήφανοι και περήφανοι για αυτό και αυτό έχει δώσει προβολή στο Τμήμα Επιστημών της Αρχαιότητας, αλλά και στους κλάδους που μελετούν τον κλασικισμό παγκοσμίως. Σκεφτείτε ότι έχουμε ανοίξει ένα μάθημα Κλασικών σπουδών που πραγματοποιείται στα αγγλικά που προσελκύει όλο και περισσότερους μαθητές από όλο τον κόσμο. Και τα νέα αρχαιολογικά μαθήματα στα αγγλικά της Μεσογειακής Αρχαιολογίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς έχουν επίσης ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον. Σε αυτά προστίθεται το διαδικτυακό μάθημα της Κλασικής Αρχαιολογίας που αποτελεί πλέον μια παγιωμένη πραγματικότητα. Η εγγραφή των φοιτητών σε όλα αυτά τα μαθήματα, στα ιταλικά ή στα αγγλικά, παρουσία ή διαδικτυακά, αυξάνεται σημαντικά και μας δίνει ελπίδα για το μέλλον της γνώσης του κλασικού κόσμου.
Από το ΔΣ
